Jakby u stóp Karkonoszy nie dość było rodzimych atrakcji, zrządzeniem losu spotkamy tu jeszcze jedną ciekawostkę wprost z serca Alp.

Właśnie z tamtejszej doliny Zillerthal we wrześniu roku 1837, po wyczerpującym trzytygodniowym marszu, dotarła w Kotlinę Jeleniogórską grupa 416 tyrolskich ewangelików, którzy z racji swego wyznania zmuszeni zostali do opuszczenia Austrii. W alpejskich dolinach niosła się wieść, że mogą liczyć na dobrą wolę pruskiego króla, Fryderyka Wilhelma III, który zrobiłby wszystko, by dać się poznać światu jako władca tolerancyjny i życzliwy wobec poddanych. Jak przystało na dżentelmena nie mógł on odmówić naleganiom wdowy po hr. von Reden z Bukowca. Hrabina Julianne Frederike von Reden znana była z działalności charytatywnej, ale także z opieki nad podkarkonoskimi luteranami. W podobnie skuteczny sposób kilka lat później namówiła kolejnego króla, Fryderyka Wilhelma IV, by oddał karkonoskim góralom zakupiony w Norwegii stary, drewniany kościół – znaną doskonale i dziś świątynię Wang w Karpaczu... Jednak nim do tego doszło, tyrolscy protestanci prowadzeni przez Johannesa Fleidla, dotarli pod Śnieżkę i na zimę 1837/38 osiedli w Mysłakowicach i Kowarach. Mogli w ten sposób korzystać zarówno z dóbr hrabiny von Reden (mieszkała ona wszak w Bukowcu), jak i samego króla, którego letnia rezydencja od kilku lat znajdowała sie w pałacu w Mysłakowicach.

Z nastaniem wiosny ruszyły prace budowlane między oboma pałacami, u stóp Mrowca. W ciągu dwóch lat gotowych było blisko 60 domów, a powstałe w ten sposób osiedle otrzymało nazwę tak bliską sercu Tyrolczyków – Zillerthal... Z czasem powstały kolejne dwa osiedla – Górne Zillerthal (to dzisiejszy Radzicz między Sosnówką a Miłkowem) oraz Średnie Zillerthal (dziś Czerwony Dworek). Na balkonie jednego z domów w Dolnym Zillerthal (ul. Daszyńskiego w Mysłakowicach) do dziś zobaczyć możemy napis Gott segne den König Friedrich Wilhelm III. („Niech Bóg błogosławi króla Fryderyka Wilhelma III”).

Tyrolczycy nadal mogli liczyć na królewską łaskę również wtedy, gdy na tronie zasiadł Fryderyk Wilhelm IV. W roku 1842 tuż obok alpejskiej kolonii powstała Królewska Manufaktura Lniarska, która w najlepsze działa do dziś dnia pod nazwą Zakładów Lniarskich „Orzeł”.

Wprawdzie w następnych latach spora część karkonoskich Tyrolczyków wyruszyła w dalszą drogę, docierając np. do podwarszawskiego Żyrardowa, a nawet do Stanów Zjednoczonych, ich kultura i tradycja nadały silne piętno tej części Sudetów. Stanowili oni także swoistą atrakcję Kotliny Jeleniogórskiej. W pierwszym polskim przewodniku górskim, warszawska kuracjuszka, Rozalia Saulson tak wspomina spotkanie pary Tyrolczyków na cieplickim deptaku: „Tyrolka ubrana w czarną lub ciemnego koloru spódnicę, kaftanik czarny. Fartuch szeroki, ciemny, włosy z obu stron w grube ujęte sploty, głęboko na twarz spuszczone. Kapelusz czarny, pilśniowy [...] otoczony sznurkami kolorowych paciorek lub sztucznym kwiatem; nawet przy zajęciu gospodarskim nie zdejmuje go Tyrolka. Zastępuje on jej miejsce czepka. Tyrolczyk nosi cały ubiór z manszestru [sztruksu] czarnego, pończochy nosi białe, półbuciki sznurowane”.

W pierwszy weekend maja Mysłakowice znów stają się Zillerthal. Park między pałacem a kościołem zajmuje jarmark. Alejkami między parkiem, ul. Daszyńskiego, czyli dawnym osiedlem Dolne Zillrethal, oraz Domem Tyrolskim przy obwodnicy miejscowości spacerują wypisz wymaluj – Tyrolczycy w regionalnych strojach. Częstokroć są to rzeczywiście goście z Tyrolu, ale niekiedy – dzisiejsi mieszkańcy Mysłakowic, którzy w historii przesiedleńców z Alp odnajdują podobieństwa do przesiedlenia swoich rodziców i dziadków.

Poszukiwanie śladów przybyszów z Zillerthal należy rozpocząć w „Domu Tyrolskim”, czyli restauracji i muzeum w dawnej zagrodzie znajdującej się w Mysłakowicach przy drodze Jelenia Góra-Karpacz (jadąc do Karpacza po lewej stronie). Wewnątrz poza próbkami tyrolskiej kuchni, znajdziemy izbę pamiątkową poświęconą przybyszom z Doliny Ziller.

Z okien „Domu Tyrolskiego” widzimy już wieżę mysłakowickiego pałacu królewskiego, na którego dziedzińcu znajduje się pomnik Johanna Fleidla, organizatora i przewodnika tyrolskich przesiedleńców. Popiersie szewca i sołtysa z Zillerthal ufundował ostatni żyjący osadnik, Johann Bagg, w roku 1899. 0d dawnej stacji kolejowej koniecznie trzeba przejść przynajmniej do zakładów lniarskich, by z bliska obejrzeć główne skupisko mysłakowickich domów tyrolskich. Doskonałą okazją do bliższego przyjrzenia się śladom Tyrolczyków jest nocleg w jednym z alpejskich domów. W samych Mysłakowicach miejscem takim jest gospodarstwo agroturystyczne o wymownej nazwie „Tyrolczyk”. W malowniczym przysiółku Czerwony Dworek (po drugiej stronie obwodnicy Mysłakowic) na gości czekają miejsca w domu „Kowalówka”. Kolejne gościnne domy tyrolskie znajdują się już w Sosnówce, a dokładniej dawnym osiedlu Górne Zillerthal. Z Czerwonego Dworka warto dojść tam pieszym szlakiem czerwonym (to fragment Głównego Szlaku Sudeckiego im. M.Orłowicza) przez Głębock (3 km).

Przy ulicy – nomen omen – Tyrolskiej w Sosnówce znajdują się dwa gospodarstwa agroturystyczne: „Eko-Farm” (tam można zaprzyjaźnić się ze sporą gromadką zwierząt domowych, m.in. ze... świnkami wietnamskimi) oraz „Nostalgia”. Wśród domów tyrolskich dzisiejszego osiedla Radzicz znajduje się także odwiedzana przez miłośników sprawdzonej, tradycyjnej kuchni „Karczma Polska”.

Alpejskie budownictwo nie powinno się kojarzyć li tylko z jedzeniem i spaniem. W Górach Sokolich, zaledwie trzy kwadranse marszu z Karpnik znajduje się kameralne schronisko „Szwajcarka”. To główny punkt wyjściowy w skalne masywy Krzyżnej Góry i Sokolika, doskonale znane kolejnym pokoleniom wspinaczy. Obiekt ten nie ma jednak nic wspólnego z Tyrolczykami! Na 15 lat przed dotarciem osadników z Zillerthal książę pruski Wilhelm polecił wybudować leśniczówkę, będącą kopią podobnej w pobliżu szwajcarskiego Berna. Ze schroniska w ciągu pół godziny możemy wspiąć się na jeden z dwóch charakterystycznych szczytów Gór Sokolich. Rozpościerające się stamtąd widoki na Sudety Zachodnie wprost same każą nam zakrzyknąć z wrażenia – być może będzie to już jodłowanie...